Jong ouder worden

Jonge ouders

Al op jonge leeftijd mama of papa worden kan een bewuste keuze zijn; uit liefde voor elkaar of omdat je misschien altijd al jong vader of moeder wilde worden. Het kan natuurlijk ook zo zijn dat dit niet de bedoeling was, maar je er toch voor gekozen hebt om het kindje op te gaan voeden. Hoe dan ook, het krijgen van een kindje brengt altijd een levensverandering met zich mee, maar zeker wanneer je nog jong bent kun je moeite hebben met het aanpassen aan een nieuwe levensstijl.

Daarnaast zijn er al tijdens de zwangerschap een aantal punten die je op je het lijstje moet hebben staan om te regelen. Hieronder lees je een aantal zaken die je zeker niet moet vergeten.

Schrijf je in bij een verloskundigenpraktijk

Zodra je weet dat je zwanger bent, mag je je meteen inschrijven bij een verloskundigenpraktijk. Zoek op internet welke praktijken zich in jouw woonplaats bevinden. Lees je vervolgens in om te zien welke praktijk jou het meest aanspreekt en bedenk ook wat praktisch is. Als een praktijk zich dichtbij jouw huis bevindt en je bijvoorbeeld geen auto ter beschikking hebt, dan is die loopafstand wel zo prettig. Zeker wanneer je straks in de zwangerschap misschien wel wat minder soepel loopt.

Na inschrijving zal contact met je worden opgenomen voor aanvullende vragen en het maken van een eerste afspraak. De eerste echo vindt meestal plaats tussen de 8ste en 10e week van je zwangerschap. Sowieso zal er rond de 12 weken een termijnecho plaatsvinden. Je zult de verloskundigenpraktijk in het begin zo om de vier weken bezoeken, later om de 2 weken en op het einde van je zwangerschap zal dit wekelijks zijn. Dit zal ook regelmatig zijn ter controle; om het hartje van de baby te beluisteren en je bloeddruk in de gaten te houden. Tussendoor kun je altijd met de praktijk bellen bij vragen en/of het uiten van eventuele onzekerheden.

Kraamzorg op tijd aanvragen

Het is van belang dat je kraamzorg zo snel mogelijk aanvraagt. Aangeraden wordt dit voor de zestiende week van je zwangerschap te doen. In de praktijk wordt tegenwoordig echter geadviseerd dit al een stuk vroeger te regelen, bijvoorbeeld zo tussen week 8 en 12 van je zwangerschap. Dit omdat er in bepaalde fases meer kinderen geboren worden (de zogenaamde babyboom, zoals die ook ontstaan is in lockdown fases tijdens corona) en omdat bijvoorbeeld de zomer- en de kerstperiode maken dat er tijdelijk minder medewerkers werkzaam zijn.

Inschrijven gaat vaak gemakkelijk via de website. Het is van tevoren belangrijk dat je eens op de websites van de diverse kraambureaus bij jou in de omgeving kijkt; wat spreekt je aan? Vervolgens is het van groot belang dat je controleert of je zorgverzekering een contract heeft met het betreffende kraambureau. Dit zorgt ervoor dat je niet zelf grotendeels voor de kosten opdraait.

Het kraambureau zal je vervolgens een bevestiging van je inschrijving sturen en later in de zwangerschap contact met je opnemen voor meer informatie en een intakegesprek. Zij kunnen je op dat moment ook uitleggen op hoeveel uren kraamzorg je recht hebt en zullen informeren naar de zorgverzekering die je hebt.

Kinderopvang tijdig regelen

Het lijkt misschien een beetje overdreven om al tijdens je zwangerschap kinderopvang te regelen, maar in de praktijk blijkt dit echt nodig. De wachtlijsten kunnen zo ver oplopen, dat de kans groot is dat je niet tijdig kinderopvang zult kunnen afnemen wanneer je kindje eenmaal geboren is. Wanneer je geen andere oppasmogelijkheden achter de hand hebt, kan dit dan een groot probleem vormen.

Wel is het zo, dat de wachtlijsten wat minder langer zijn dan voorheen, nu de kinderopvang duurder is geworden. Desalniettemin, kan ook een wat kortere wachtlijst een groot probleem vormen wanneer je op het daadwerkelijke moment geen opvang tot je beschikking hebt doordat je dit (te) lastminute hebt geregeld.

Bedenk ook dat de dag waarop je het kindje wil laten opvangen, erg kan verschillen in drukte. Dagen zoals de dinsdag en donderdag zijn doorgaans populair. De maandag, woensdag en vrijdag zijn vaak al (een stuk) rustiger. Met dergelijke dagen zal je dus wellicht minder problemen ervaren met een wachtlijst. Ook kun je nadenken over het eventueel afnemen van halve dagen of je kindje bijvoorbeeld om de week laten opvangen. Dit zodat je misschien makkelijker een compromis met opa’s en oma’s kunt maken in plaats van dat die het kindje elke week moeten opvangen. Bedenk wel dat niet iedere kinderopvangorganisatie deze opties heeft.

Meestal is het inschrijven van je kindje bij een kinderopvangorganisatie vrijblijvend (controleer dat wel altijd even, wanneer dit niet duidelijk op de website staat). Tegen de tijd dat de aangegeven datum nadert, krijg je vanzelf een melding of er daadwerkelijk plek is. Waarna je dan kan besluiten of hier nog steeds behoefte aan is of dat je inmiddels een andere oplossing hebt gevonden. Het kan dus geen kwaad je vast in te schrijven, zodat je er straks gerust op kan zijn in ieder geval een opvangmogelijkheid tot je beschikking te hebben. Dit vormt ook een goede stok achter de deur om voor op je werk (of stage) na te kunnen denken welke dagen je na je verlof weer beschikbaar bent om te werken.

Het is aan te raden van tevoren meerdere rondleidingen te plannen op kinderopvangorganisaties die zich bij jou in de buurt bevinden. Ook hier lijkt het nu misschien een beetje raar om een locatie al te bezoeken, terwijl het kindje er nog niet daadwerkelijk is. Maar het loont om een bewuste keuze te maken welke opvanglocatie voor jou/jullie fijn en betrouwbaar aanvoelt. Je kindje zal hier immers een groot gedeelte van zijn of haar tijd gaan doorbrengen en het zal niet gemakkelijk zijn je kindje de eerste paar keren uit ‘handen te moeten geven’. Een goed gevoel bijt het personeel is daarbij vanzelfsprekend ook belangrijk.

Kraampakket aanvragen

Het is handig om rond de vijfste maand (dan ben je zeker weten op tijd in het geval je kindje eerder geboren wordt) van je zwangerschap een kraampakket aan te vragen bij je zorgverzekeraar. Dit kan natuurlijk ook eerder. De zorgverzekeraar wacht dan meestal alsnog met het pakket naar je toe zenden. tot aan ongeveer de zevende maand. Wanneer je aanvullend verzekerd bent, krijg je dit pakket meestal vergoed. In het geval van een basisverzekering is dit helaas niet zo, wel kun je het pakket dan soms met een korting aanschaffen.

Het kraampakket bevat allerlei medische artikelen die nodig zijn tijdens, maar ook na de bevalling. Dit kan variëren van een navelklem tot kraamverband, steriele gazen en kompressen, een matrasbeschermer of kraammatras tot een thermometer. Vaak bevat het pakket ook nog een verrassing of iets leuks voor de aanstaande moeder. Het pakket kan dus verschillen per zorgverzekeraar. Let op: het kraampakket moet je wel altijd zelf aanvragen, ook als je aanvullend verzekerd bent en het pakket vergoed krijgt.

Nadenken over samenlevingsvormen

Als je samen met je partner een kindje verwacht, zou de zwangerschap een mooi moment kunnen zijn om na te denken over samenlevingsvormen. Als je samen een kind krijgt maar niet met elkaar getrouwd ben of een geregistreerd partnerschap bent aangegaan, dan is er wettelijk praktisch niks geregeld. Dit betekent dat de vader het kind bij de gemeente moet erkennen en er gezag moet worden aangevraagd. Heb je wel een dergelijke samenlevingsvorm, dan deel je samen direct het gezamenlijke gezag over de kinderen die je krijgt. Als man ben je voor de wet dan ook meteen de vader van het kind.

Een samenlevingscontract lijkt een ideale samenlevingsvorm voor een wat jonger stel dat samenwoont en dus alles goed geregeld wil hebben, zonder dat je nog je burgerlijke staat veranderd. Dit kan heel verstandig zijn, maar op het gebied van samen kinderen krijgen is deze oplossing minder handig. Het gezag en erkenning van de vader wordt hiermee niet geregeld.

Kies je er dus toch voor om te trouwen of een geregistreerd partnerschap aan te gaan, zorg dan dat je echt zeker weet dat je achter die keuze staat. Want een dergelijke samenlevingsvorm ga je in principe natuurlijk niet aan om daar snel weer uit te willen stappen. Ook kan een trouwerij erg oplopen in de kosten en tijdens je zwangerschap heb je ook andere zaken aan je hoofd. Maak dus geen keuzes omdat je denkt dat dit gepast is of zo wordt aangestuurd vanuit je omgeving (zoals het idee dat je eerst getrouwd moet zijn, voordat er een kindje op komst is).

Geschiktheid van woonomgeving voor de opvoeding van het kind

Wanneer je momenteel in een studentenhuis woont of misschien nog bij je ouders, is het begrijpelijk dat je een (ander) huis voor jezelf wil, nu er een kindje op komst is. Dat is in deze tijd niet gemakkelijk. Nu je vader of moeder wordt en je huidige woonsituatie mogelijk niet helemaal geschikt is om een kind in op te laten groeien, zou je kunnen kijken of je recht hebt op urgentie. Ook dit is niet gemakkelijk en de regels kunnen hier per gemeente flink in verschillen. Het is handig om eens te informeren bij de gemeente en je situatie uit te leggen.

Als je eenmaal een woning hebt, zou je kunnen kijken of je in aanmerking komt voor het ontvangen van huurtoeslag of mogelijk andere toeslagen of tegemoetkomingen. Je kunt de belastingdienst dan hiervoor benaderen.

Zwangerschap en je werkgever

Het is aan jou zelf wanneer je aan je werkgever bekend maakt dat je zwanger bent. Zolang dit wel op de voorwaarde gaat; dat je dit in ieder geval 3 weken voordat je verlof begint aan je werkgever doorgeeft. In de praktijk zal dit niet vaak zo laat plaatsvinden, omdat je groeiende buik al veel eerder zichtbaar zal zijn. Daarbij ervaren veel vrouwen het juist als prettig als de werkgever al tijdig op de hoogte is van de zwangerschap. Zeker omdat je juist in het begin veel klachten van misselijkheid en vermoeidheid kunt ervaren.

De meeste vrouwen houden daarom de bekende mijlpaal van 12 weken zwangerschap aan. Op kleinere schaal zou je kunnen overwegen het je teamleider (en misschien ook je directe collega’s, wel met het risico dat dit doorgepraat wordt aan andere collega’s) al eerder te vertellen. Dit zodat je je vrij kan voelen je niet anders voor te doen wanneer je, je een keer niet goed voelt.

Op den duur wordt het zaak om de ingangsdatum van je zwangerschapsverlof te bepalen. Je kunt ervoor kiezen om zes of vier weken voor de uitgerekende datum met verlof te gaan. Zes weken van tevoren heeft als voordeel dat je het wat sneller rustig aan kan doen. Vier weken van tevoren heeft als voordeel dat je na je bevalling wat langer vrij kunt zijn. Je kunt er ook voor kiezen alsnog voor zes weken van tevoren te kiezen, maar dan je ‘standaard’ verlofuren achter je zwangerschapsverlof te plakken. Dit moet je teamleider dan uiteraard wel goedkeuren.

Wanneer je bevallen bent, gaat je bevallingsverlof in. Je zwangerschaps- en bevallingsverlof hebben in totaliteit een duur van 16 weken, maar de exacte verdeling is dus afhankelijk van wanneer je dit in laat gaan. Ga het gesprek met je teamleider tijdig aan, het geeft rust wanneer je weet waar je aan toe bent en waar je naartoe werkt. De werkgever kan op z’n beurt zo op tijd vervanging voor je regelen.

Nadenken over ouderschapsverlof

Wanneer je eenmaal weer aan het werk gaat, kun je ervoor kiezen om ouderschapsverlof op te nemen. Dit is een wettelijke regel die het mogelijk maakt om na de geboorte van je kind, minder te gaan werken tot het kind 8 jaar is. De overheid heeft dit zo ingesteld om te stimuleren dat ouders meer tijd met hun gezin doorbrengen. Je werkgever kan dit niet weigeren, maar het betekent wel dat je salaris niet wordt doorbetaald voor de uren die je minder gaat werken. Je contract en bijbehorende arbeidsvoorwaarden blijven ondertussen gewoon bestaan. Zo kun je spelen met hoeveel uren je wilt opnemen en voor hoelang (hier bestaan uiteraard wel allerlei regeltjes voor).

In sommige gevallen zijn teamleiders zo flexibel dat je met hen kan bespreken om het ouderschapsverlof per periode te evalueren, om het aantal uren zodoende bij te stellen indien nodig. Zo kun je kijken of je financieel nog wel uitkomt als je in eerste instantie misschien te drastisch in je uren omlaag gaat. Of om te zien hoe het tussentijds loopt qua opvang/oppas, gaat het kind naar de crèche dan wil je misschien in eerste instantie halve dagen werken om het kind wat eerder op te halen tot aan een bepaalde periode. Wanneer je hierin afwijkt, is het aan te raden de afspraken die je met je teamleider maakt op papier te noteren, zodat hier later geen discussie over plaats kan vinden.

Vergeet geen zwangerschapscursus te volgen

Een zwangerschapscursus volgen is een mooie manier om met andere (aankomende) ouders in contact te komen. Misschien leg je daar contact met een andere jonge moeder of stel waar je steun bij kan vinden of ontmoet je juist een wat ouder iemand die je van tips kan voorzien. Het is zonde om die kans te laten liggen, al zeker omdat wanneer je bepaalde kennis opdoet, dit je zelfvertrouwen meteen ten goede komt. Denk bijvoorbeeld aan ademhalingsoefeningen voor tijdens de bevalling zodat je je beter kunt ontspannen.

Wanneer je aanvullend verzekerd bent, krijg je ook vaak een groot gedeelte van de zwangerschapscursus vergoed. Let wel, dat je hierbij aan bepaalde voorwaarden moet voldoen. Zo vereisen sommige zorgverzekeraars dat de cursus door een verloskundige of fysiotherapeut wordt gegeven of dat je een bewijs van deelname kan tonen. In het geval van de basisverzekering, wordt veel zorg rondom de zwangerschap vergoed, maar helaas niet op het gebied van zwangerschapscursussen.

Vraag hulp wanneer je het lastig vindt om jong ouder te worden

Zoals gezegd, brengt het krijgen van een kindje altijd levensveranderingen met zich mee. Maar jong ouder worden vraagt nog meer aanpassingsvermogen. Je zult waarschijnlijk worstelen met het vinden van een gezonde balans tussen het combineren van je studie, werk en het ouderschap. Als je samen met je partner je/jullie kindje opvoedt, heb je hopelijk de nodige steun aan elkaar en weten jullie een verdeling te maken in de aankomende opvoedtaken. Maar misschien sta je er ook wel alleen voor.

Wanneer je het lastig vindt om als jonge ouder, het ouderschap met je studie en/of werk te moeten combineren, kun je hiervoor hulp vragen. Er bestaan verschillende instanties die je hierbij kunnen begeleiden. Ook kennen bepaalde steden specifieke centra voor jonge ouders.

Ook je verloskundige weet wellicht geschikte cursussen of kan je vaak sowieso wel tips geven om in contact te komen met contactgroepen rondom jonge ouders. Dit laatste kan prettig zijn, wanneer je naast je studiebelasting bijvoorbeeld ook problemen ervaart rondom veroordelingen van jong vader/moeder worden. Het is namelijk een bekend verschijnsels dat jonge ouders, en dan in het bijzonder tienermoeders zich niet altijd begrepen voelen door hun omgeving en een stempel krijgen opgedrukt.

Vergeet je kindje na de geboorte niet aan te melden bij je zorgverzekeraar

Hoewel je als je kindje geboren is, hele andere dingen aan je hoofd hebt, is het van belang om hem of haar aan te melden bij je zorgverzekering. Doe dit binnen vier maanden na de bevalling. Dit kan telefonisch of via de website. Je mag zelf belissen of je het kindje laat bijschrijven bij jouw zorgverzekeraar of bij die van je partner. Let vervolgens op of je daadwerkelijk een polisblad ontvangt voor je kindje ontvangt.

Veelgestelde vragen

Vanaf wanneer moet ik een kraampakket aanvragen?
Het is handig om rond de vijfste maand (dan ben je zeker weten op tijd in het geval je kindje eerder geboren wordt) van je zwangerschap een kraampakket aan te vragen bij je zorgverzekeraar. Eerder kan ook, de zorgverzekeraar stuurt deze dan later naar je toe.
Wat is ouderschapsverlof?
Dit is een wettelijke regel die het mogelijk maakt om na de geboorte van je kind, minder te gaan werken tot het kind 8 jaar is. De overheid heeft dit zo ingesteld om te stimuleren dat ouders meer tijd met hun gezin doorbrengen.
Hoelang duurt zwangerschapsverlof?
Je zwangerschaps- en bevallingsverlof hebben in totaliteit een duur van 16 weken, maar de exacte verdeling is afhankelijk van of je vier of zes weken voor de uitgerekende datum met verlof gaat.
Wanneer moet ik op mijn werk of stage vertellen dat ik zwanger ben?
Het is aan jou zelf wanneer je aan je werkgever bekend maakt dat je zwanger bent. Zolang dit wel op de voorwaarde gaat; dat je dit in ieder geval 3 weken voordat je verlof begint aan je werkgever doorgeeft. In de praktijk vertellen vrouwen het vaak een stuk eerder.
Wanneer moet ik mijn zorgverzekeraar laten weten dat mijn kindje geboren is?
Dit moet binnen vier maanden na de bevalling. Zo kan je kindje worden bijgeschreven op jouw zorgverzekering of die van je partner.